Stripverhaal 75 jaar sociale zekerheid

Vanaf januari 2020 komt er een stripverhaal over de geschiedenis van de sociale zekerheid in België. De Strip van Harald Franssen « Un cœur en commun. La Belge histoire de la sécurité sociale » wordt uitgegeven door de Editions Delcourt. De Nederlandstalige versie « Een gemeenschappelijk hart. De Belgische geschiedenis van de sociale zekerheid” door de uitgeverij Daedalus.

We publiceren alvast het Voorwoord door Guy Vanthemsche, emeritus hoogleraar geschiedenis aan de Vrije Universiteit Brussel.

Ik zal eerlijk zijn. Toen Harald Franssen op een dag in juli 2017 bij me kwam om me over zijn project te vertellen, was ik eerlijk gezegd verrast. Verrast en zelfs een beetje sceptisch: over de oorsprong van de sociale zekerheid vertellen in een strip? Zo moeilijk materiaal, doorspekt met abstracte begrippen als "bronbelasting", "sociale bijdragen", "gezamenlijk beheer"? Het spreekt voor zich dat zogenaamde 'wetenschappelijke' kennis breed moet worden verspreid (via de pers, conferenties, radio- en tv-uitzendingen); maar is het mogelijk om dat door middel van tekeningen te doen? Ik had twijfels ...

Harald en ik spraken uitvoerig over het beroemde 'sociale pact' van 1944, dat de basis vormt van onze huidige sociale zekerheid. Deze overeenkomst, stiekem onderhandeld door bazen en vakbondsleden tijdens de bezetting, kwam niet uit de lucht vallen. Het heeft een evolutie van meer dan vijftig jaar voltooid, omdat de sociale verzekering tegen het einde van de 19e eeuw van start was gegaan. Zou mijn gesprekspartner zijn project niet verlaten, bang gemaakt door zoveel omwegen en complexiteit? Integendeel: hij lanceerde zichzelf met nog meer enthousiasme. Ik vroeg me af hoe hij eruit zou komen ...

Het resultaat kan de lezer nu in zijn of haar handen houden. Toen ik de strip in mijn handen hield, verdween mijn scepsis snel en maakte die eerst plaats voor verbazing en daarna voor bewondering.

Bewondering voor zijn grafische virtuositeit: het tegenovergestelde van de didactische en zware stijl die zoveel zogenaamde "historische" strips kenmerkt. Harald hanteert de pen op een alerte manier en creëert levendige en humoristische personages (een uitdaging voor zo'n onderwerp!). Nogmaals bewondering voor de vindingrijkheid van het scenario: "verhaal" betekent niet (noodzakelijkerwijs) "lineaire ontwikkeling" - onze auteur demonstreert dit heel goed. Het creëert drie tijdelijke lagen, die hij behendig vervlecht.

Ten eerste een verhaal dat zich vandaag ontvouwt, een zeer "vertrouwd" en daarom zeer herkenbaar verhaal: de geboorte van een baby die medische zorg nodig heeft, wat uiteraard leidt tot angsten en tegenslagen voor zijn arme ouders. Een tweede verhaal, een helaas vergeten verhaal, dat honderd jaar geleden of meer plaatsvond - toen een geboorte de ouders in verschrikkelijke armoede kon brengen, bij gebrek aan financiële middelen. Een derde verhaal ten slotte dat zich afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog: dat van de uitwerking van het sociale pact waarover we zojuist spraken en dat uitmondt in de Besluitwet betreffende de sociale zekerheid van 28 december 1944.

Laten we ons daarom laten meeslepen door het verhaal van de kleine Louise, een paar weken oud. Het zal ons leiden, draad voor naald, naar een belangrijke aflevering in onze sociale geschiedenis, en daarom in het leven van ieder van ons: de geboorte van sociale zekerheid ...