Hervorming van de financiering van de sociale zekerheid

27 september 2019

Tijdens de voorbije legislatuur gaf de FOD Sociale Zekerheid, in overleg met de Beleidscel Sociale Zaken en de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, de opdracht voor een reeks van studies ter voorbereiding van een potentiële hervorming van de financiering van de sociale zekerheid.

Het opzet was om onze kennis van de huidige financiering aan te vullen, alvorens een ruimere reflectie aan te vatten over een duurzame wijze om de financiering van de sociale zekerheid  te organiseren. Aan zowel het federaal Planbureau als aan de OESO werd gevraagd om deze oefening te ondersteunen.

De resultaten van een aantal van de geplande studies zijn reeds bekend:

Juridische studie inzake de categorisering toegepast bij de selectieve reductie van de werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid – Belgische en Europese context

Een onderzoek naar de historiek en juridische coherentie van de diverse maatregelen die sinds het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw werden geïntroduceerd ter vermindering van de werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid.

Daarbij werd de juridische basis en de argumentatie van de diverse reductiemaatregelen in kaart gebracht. Verder werd de juridische coherentie en de houdbaarheid van de  gehanteerde categorisering geëvalueerd.

Vervolgens werd de compatibiliteit van de huidige beschrijving van  en argumentatie voor deze maatregelen geëvalueerd. Dit zowel aan de hand van de criteria die door het Grondwettelijk Hof in haar rechtspraak worden gehanteerd, als degene welke  door de Europese Commissie worden gehanteerd inzake de vrijwaring van de eerlijke concurrentie (staatssteunregels).

Tenslotte werden mogelijke aanpassingen aan de regelgeving in kaart gebracht die tegemoet zouden komen aan de criteria die door de Europese Commissie worden gehanteerd.

Identificatie en kwantitatieve evaluatie van de huidige vergoedingssystemen, met bijzondere aandacht voor recente vernieuwingen

In deze studie werd een actuele inventaris van  de klassieke en de meer innovatieve alternatieve componenten van het huidig verloningspakket opgesteld. Voor elk voordeel werd gekeken naar de toepasselijke regelgeving voor de fiscale en parafiscale situatie en de gevolgen voor de opbouw van socialezekerheidsrechten.

In het kwantitatieve luik van de studie werd in een eerste fase een inzicht verworven in het belang en de verspreiding van de  alternatieve verloningspraktijken, zowel tussen de diverse categorieën van werknemers, als binnen de sectoren van de Belgische economie. In een tweede fase werd een schatting gemaakt van de financiële omvang van de voordelen.

Een multidisciplinaire expertencommissie voor een duurzame financiering van de sociale zekerheid

In het verlengde van dit onderzoek wil de FOD een multidisciplinair onderzoek  lanceren over een nieuwe billijke en houdbare structuur voor de financiering van de sociale zekerheid.

De centrale vraagstelling daarbij is: hoe de financiering van de sociale zekerheid naar de toekomst toe hervormen op basis van de huidige kennis van zaken, zowel wat betreft de concrete toepassing van het bestaande systeem, als wat betreft de evolutie van de financieringsbehoeften.

Aandachtspunten daarbij zijn:

  • een correct onderscheid en verdeling tussen de diverse categorieën werknemers, werkgevers en andere stakeholders inzake hun financieringsbijdrage aan de sociale zekerheid;
  • het verbeteren van de coherentie, transparantie en efficiëntie van de sociale en fiscale voorschriften om de toepassing en de controle ervan te vereenvoudigen;
  • de ontwikkeling van een systeem dat juridisch coherent is en de toets van zowel het Grondwettelijk Hof en de Europese Commissie kan doorstaan;
  • het verbreden van de financieringsbasis van de sociale zekerheid met het oog op een billijke en op lange termijn houdbare financiering.

Daarom stelt de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid de regering voor om een multidisciplinaire werkgroep op te richten om het probleem diepgaand te analyseren en gepaste aanbevelingen voor het beleid te formuleren. Naast academische experten dienen ook experten van de FOD Sociale Zekerheid, Rijksdienst voor Financiën, het Federaal Planbureau, en de FOD Economie bij deze multidisciplinaire bij deze reflectie worden betrokken.

Studie SD Worx (Alternatieve verloningsvormen)