Het seminarie “A Climate-Proofed Social Protection: How to face social-ecological risks ? van 26 november

Het doel van dit evenement was om nationale, Europese en internationale experts samen te brengen om de balans op te maken, van gedachten te wisselen over concrete voorbeelden en te discussiëren over de sociaal-ecologische risico's die gepaard gaan met klimaatschokken en beleidsmaatregelen voor een ecologische transitie.

Het seminarie werd voorbereid in het kader van een project van de Federale Overheidsdienst (FOD) Sociale Zekerheid met een consortium van universiteiten onder leiding van professor Pascale Vielle, bestaande uit de Université Catholique de Louvain, de Université Libre de Bruxelles en professor Eloi Laurent van Sciences Po Paris. Dit project ligt in de lijn van de “ Etats généraux de la transition juste”, opgezet door de federale minister van Klimaat, Zakia Khattabi, die wetenschappers, het maatschappelijk middenveld, burgers en federale administraties, evenals Europese experts, samenbracht voor een aantal evenementen om de problemen te bespreken en voorstellen te formuleren.

De ochtend van het seminarie was gewijd aan het verkennen van socio-ecologische risico's. Academici van het wetenschappelijk consortium waarmee de FOD Sociale Zekerheid samenwerkt, onderscheidden twee grote soorten risico's en presenteerden een matrix om ze te analyseren en erop te reageren:

• de risico's van socio-technische transitie die verband houden met de overgang van socio-technische systemen (bv. huisvesting, voeding, transport, industrie, enz.) naar ecologisch duurzame regimes met het oog op het verzachten van ecologische crises (vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, bescherming van ecosystemen en biodiversiteit, enz;)
• de risico's van biofysische transformatie in verband met de transformatie van het aardsysteem (de biosfeer) in de richting van het overschrijden van de planetaire grenzen, resulterend in klimaatschokken (zoals overstromingen of hittegolven), pandemische schokken (zoals Covid), maar ook gebeurtenissen met een traag begin (bijv. zeespiegelstijging, enz.), die ook sociale gevolgen hebben.

Na een paneldiscussie trok Olivier De Schutter, de speciale VN-rapporteur voor extreme armoede en mensenrechten, de conclusies van de ochtendsessie en schetste mogelijke oplossingen voor sociaalecologische risico's. Hij benadrukte in het bijzonder dat sociale bescherming een preventieve rol moet spelen en dat de oprichting van een nieuwe tak van sociale zekerheid voor sociaalecologische risico's moet worden overwogen.

Tijdens de namiddagsessie werden oplossingen onderzocht voor het overheidsbeleid om deze socio-ecologische risico's te verminderen en de veerkracht van onze sociale beschermingssystemen te verzekeren.

De directeur van de afdeling Universele Sociale Bescherming van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), Shahra Razavi, presenteerde het World Social Protection Report 2024-2026 van de IAO, dat belangrijke inzichten biedt in de rol van sociale bescherming bij het aanpakken van klimaatrisico's. Het World Social Protection Report 2024-26 van de IAO richt zich op de rol van sociale bescherming bij de bescherming van mensen over de hele wereld tegen algemene risico's tijdens de levenscyclus en klimaatgerelateerde schokken en vestigt de aandacht op de dringende noodzaak om de gaten in de sociale bescherming te dichten, met name voor degenen die in de frontlinie van de klimaatcrisis staan. Het rapport illustreert hoe sociale beschermingssystemen bescherming bieden tegen alledaagse risico's en mensen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals extreem weer en stijgende temperaturen. Het laat ook zien hoe sociale bescherming het broodnodige klimaatbeleid kan ondersteunen - door de aanzienlijke herverdelingseffecten die potentiële economische ontberingen verminderen - en kan helpen bij het katalyseren van een rechtvaardige overgang naar een duurzamere planeet.

Na de presentatie van de analyse van het academisch consortium en een paneldiscussie, zette Philippe Pochet, professor aan de Université Catholique de Louvain, de conclusies van de dag uiteen. Hij sprak in het bijzonder over de noodzaak om risico's goed te observeren en de noodzaak om een observatorium voor socio-ecologische risico's op te richten; de noodzaak om te anticiperen en verschillende scenario's voor te bereiden; de noodzaak om te denken in een mondiale context en niet alleen in een eurocentrische; en de noodzaak om de instellingen van de welvaartsstaat te 'vergroenen': de overheid moet een voortrekkersrol spelen en een voorbeeld zijn voor de burgers.

Het seminarie onderzocht ook hoe deze kwesties politieke scheidslijnen overstijgen en de Europese samenleving als geheel beïnvloeden.

Peter Samyn, voorzitter van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid, sloot het seminarie af door te benadrukken dat onze sociale beschermingssystemen moeten helpen bij een effectieve overgang en de paraatheid voor risico's en het vermogen van burgers om actie te ondernemen moeten verbeteren. Hij besloot met te zeggen dat het de rol van de administraties is om het beleid van morgen voor te bereiden en dat samenwerking en coördinatie tussen de verschillende administraties essentieel is. Hij voegde eraan toe dat de conclusies van het seminarie zullen worden verwerkt in de studie die het academisch consortium momenteel opstelt en die binnenkort zal worden gepubliceerd.

De FOD Sociale Zekerheid dankt de experts die aan dit seminarie hebben meegewerkt.

Het seminarieprogramma en de PPT-presentatie