Werkgroep Social Impact Crises (WG SIC): jaaroverzicht 2023

Hoewel in vergelijking met voorgaande jaren 2023 op sociaal en werkgelegenheidsvlak een relatief stabiel jaar was, werd 2023 ook gekenmerkt door een lagere maar nog steeds relatief hoge inflatie, arbeidsmarktkrapte, een hoog aantal leefloners en de aanhoudende Oekraïense vluchtelingencrisis. Dit besluit de Working Group Social Impact Crises (WG SIC), een werkgroep bestaande uit verschillende federale overheidsorganisaties die de actuele, sociale en economische situatie op verschillende domeinen in België monitort. Ondertussen zijn alle relevante gegevens beschikbaar zodat we nu een volledig overzicht van 2023 kunnen geven.

De economische groei vertraagde in 2023 tot 1,5% en werd voornamelijk aangedreven door de binnenlandse vraag, met name de gezinsconsumptie en de bedrijfsinvesteringen. Nochtans werd het leven in 2023 globaal genomen nog steeds duurder. De gemiddelde jaarinflatie bedroeg immers 4,1% in 2023 ten opzichte van 9,6% in 2022. Er waren evenwel inflatieverschillen naar productcategorie. Zo daalden de prijzen voor energie terwijl de inflatie voor voeding op een hoog niveau bleef. Hoewel de hoge inflatie voor iedereen voelbaar was, is het waarschijnlijk dat sociaal zwakkere groepen hier harder door getroffen werden. De armoedecijfers op basis van EU-SILC 2023, die weliswaar betrekking hebben op de inkomens van 2022, daalden ten opzichte van het voorgaande jaar. Ook een aantal indicatoren rond subjectieve armoede bleef overwegend stabiel in 2023, maar er waren hieromtrent ook sterke verschillen naar inkomensgroep.

Ondanks de gunstige armoedecijfers bleef het aantal leefloners in 2023 stijgen. Voorlopige cijfers tot december 2023 wezen op een zeer hoog niveau van ongeveer 162.600 begunstigden. Het aantal equivalent leefloners bleef stabiel, met voorlopige cijfers tot december 2023, op ongeveer 32.400 begunstigden. De steunaanvragen voor maatschappelijke hulp- en dienstverlening vertoonden stabiliteit met in december 2023 304.100 steunaanvragen, tegen 295.500 in januari van hetzelfde jaar (cijfers tot december 2023).

Ook in 2023 liet de Oekraïense vluchtelingencrisis zich verder voelen. Hoewel de instroom van vluchtelingen uit Oekraïne in België daalde in 2023 in vergelijking met 2022, blijft een goede integratie van deze groep belangrijk, aangezien het conflict voortduurt. Het aandeel werkenden binnen deze groep nam toe in 2023, maar het totale aandeel blijft beperkt. Bovendien gaat het wellicht eerder over tijdelijke en/of deeltijdse tewerkstelling, dan over een structurele uitstroom naar werk. Zo vertaalt de toename van het aantal werkenden zich niet in een daling van het aantal begunstigden met een equivalent leefloon (geschat op 20.100 in december 2023) binnen deze groep.

Verder was 2023, na de sterke heropleving van de arbeidsmarkt in 2021 en het begin van 2022, vooral een jaar van stabiliteit op vlak van tewerkstelling. In 2023 was 72,1% van de 20 tot 64-jarigen aan het werk tegenover 71,9% in 2022. De werkloosheidsgraad bleef stabiel op 5,6%. Ook de tijdelijke werkloosheid bleef globaal onder pre-crisis niveau, gemiddeld zo’n 121.127 betalingen per maand (oftewel fysieke eenheden) in 2023. Al zorgde onder meer de sterke regenval in meerdere periodes voor een verhoogd gebruik van het tijdelijke werkloosheidsstelsel in getroffen sectoren. Niettemin was 2023 ook opnieuw een jaar van arbeidsmarktkrapte. De vacaturegraad bleef namelijk overwegend stabiel op een gevoelig hoog niveau rond gemiddeld 4,6%.

Tot slot blijven ongelijkheden tussen verschillende sociale groepen zichtbaar. Daarnaast blijven ook een aantal structurele sociaal-economische uitdagingen, zoals het verhogen van de werkgelegenheidsgraad, de krapte op de arbeidsmarkt, het hoge niveau begunstigden van sociale bijstand, doelmatigheid van de sociale uitkeringen voor niet-werkenden etc., aandachtspunten.

Meer info is terug te vinden op de webpagina van de WG SIC.