Omschrijving project BELMOD

BELMOD is een project dat gefinancierd wordt door de Europese Commissie. Het doel is tweeledig:

1. op technisch vlak beoogt het project de modernisatie van het huidige microsimulatiemodel van de FOD Sociale Zekerheid (MIMOSIS) en
2. op inhoudelijk vlak zal een inventaris van beleidsmaatregelen opgesteld worden om de non-take up (NTU) van sociale rechten in België te verminderen.

Microsimulatiemodel moderniseren

De bestaande simulatietool MIMOSIS stelt de beleidsmakers in staat om te beoordelen of geplande hervormingen op het vlak van sociale bescherming bevredigende resultaten zullen opleveren. Zo kan MIMOSIS gebruikt worden om de gevolgen van de beleidsvoorstellen voor de begroting in te schatten en om vast te stellen wie er door zal worden beïnvloed (positief of negatief) en wie niet, of slechts in mindere mate.

Het grootste voordeel van MIMOSIS is de nauwkeurigheid van de resultaten, die voornamelijk te danken is aan de mate van detail in de input-dataset. Deze input-dataset bevat de sociaal-economische gegevens van het jaar 2015 van ongeveer 335.000 gezinnen, of 996.000 personen – ongeveer 9% van de Belgische bevolking. Deze steekproef is afkomstig van het Datawarehouse Arbeidsmarkt & Sociale Bescherming (DWH AM&SB) van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ). De steekproef is disproportioneel gestratificeerd om betrouwbare resultaten te kunnen genereren voor zowel het nationale als het regionale niveau (met inbegrip van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Duitstalig gebied). Daarnaast bevat de input-dataset gegevens uit de IPCAL-databank van de FOD Financiën (fiscale gegevens) en de STIPAD/CADNET-databank (onroerend patrimoniuminformatie). Dit detailniveau van de informatie over inkomsten en uitkeringen maakt relatief nauwkeurige simulaties mogelijk.

Ook op Europees niveau bestaat een simulatiemodel, namelijk EUROMOD, dat veel gebruikt wordt door zowel academici als beleidsmakers. Dit model werd ontwikkeld door het Institute for Social and Economic Research (Universiteit van Essex) en wordt momenteel beheerd door het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (JRC) van de Europese Commissie. Het model laat toe om de impact van beleidswijzigingen voor alle lidstaten en het Verenigd Koninkrijk te vergelijken. Het wordt voortdurend bijgewerkt en kan worden gekoppeld aan andere soorten modellen (gedrags-, macro-economische of milieumodellen). Bovendien heeft het een gebruiksvriendelijke interface en is het transparant, goed georganiseerd, gedocumenteerd en gevalideerd.

Om de samenwerking en kennisuitwisseling tussen de belangrijkste actoren van statische microsimulatie in België en Europa te verbeteren, zal MIMOSIS in EUROMOD worden geïntegreerd. Het BELMOD-model zal dus de nauwkeurigheid van MIMOSIS combineren met de gebruiksvriendelijkheid van EUROMOD.

De FOD Sociale Zekerheid zal bovendien een platform ontwikkelen waarmee partners van het project via een beveiligde verbinding het model en onderliggende gegevens kunnen raadplegen en gebruiken. Het platform zal niet toelaten persoonsgegevens te bewaren; geaggregeerde resultaten kunnen mits toestemming wel bewaard worden. De micro-simulatietool wordt op die manier toegankelijk voor de ruimere onderzoeksgemeenschap.

Inventaris van beleidsvoorstellen om non-take up te verminderen

De nieuwe microsimulatie-tool BELMOD zal worden gebruikt om een op feiten gebaseerde inventaris van beleidsvoorstellen te ontwerpen die gericht is op de vereenvoudiging, harmonisering en de automatisering van de toekenning van sociale rechten. We begrijpen automatisering in deze context niet alleen als de automatische opening van het recht op sociale uitkeringen (de meest geavanceerde vorm van automatisering), maar ook als de automatische identificatie van potentiële begunstigden.

In het kader van die automatische identificatie zal worden onderzocht of de bestaande procedures, zoals de proactieve flux in het kader van de verhoogde tegemoetkoming, verbeterd kunnen worden, of uitgebreid naar andere rechten. Hierbij zullen inzichten uit de gedragswetenschappen, zoals het effect van nudging, vertaald worden naar concrete beleidsmaatregelen om zowel de procedures als de communicatie van overheidsadministraties te verbeteren.

Daarnaast zal het BELMOD-model ook gebruikt worden om de impact van een geharmoniseerde en vereenvoudigde middelentoets op de omvang of het profiel van de rechthebbende populatie van een sociale uitkering of tegemoetkoming te analyseren. Een simpele en geharmoniseerde middelentoets maakt het voor de hulpvrager eenvoudiger de sociale voordelen waarop hij/zij recht heeft correct in te schatten en faciliteert een verdere automatisering van de toekenning van sociale rechten.

Tot slot kan het simulatiemodel verder ontwikkeld worden tot een tool waarmee de non-take up van sociale rechten continu opgevolgd wordt. Op dit vlak zijn er belangrijke synergiën tussen het BELMOD-project en het Take-project.