Gebruikstoepassingen en publicaties

BELMOD is een microsimulatiemodel waarmee beleidsmakers de impact van beleidswijzigingen in de sociale uitkeringen en belastingen kunnen onderzoeken. De resultaten van het model geven een inzicht in het budgettaire effect en het effect op de inkomensverdeling of op armoede. BELMOD werd reeds gebruikt binnen verschillende thema’s voor beleidsvoorbereiding, de opmaak van statistieken etc.

Non-take-up

Met BELMOD werd een raming gemaakt van de omvang van de niet-opname van het leefloon voor personen in primaire arbeidsongeschiktheid, in opdracht van de POD Maatschappelijke Integratie.

BELMOD werd ook gebruikt om een op feiten gebaseerde inventaris van beleidsvoorstellen in de strijd tegen non-take-up te ontwerpen die gericht is op de vereenvoudiging, harmonisering en de automatisering van de toekenning van sociale rechten. We begrijpen automatisering in deze context niet alleen als de automatische opening van het recht op sociale uitkeringen (de meest geavanceerde vorm van automatisering), maar ook als de automatische identificatie van potentiële begunstigden.

In het kader van die automatische (proactieve) identificatie werd onderzocht of de bestaande procedures, zoals de proactieve flux in het kader van de verhoogde tegemoetkoming, verbeterd kunnen worden, of uitgebreid naar andere rechten. Ook werden inzichten uit de gedragswetenschappen, zoals het effect van nudging, vertaald naar concrete beleidsmaatregelen om zowel de procedures als de communicatie van overheidsadministraties te verbeteren.

Daarnaast werd het BELMOD-model gebruikt om de impact van een geharmoniseerde en vereenvoudigde middelentoets op de omvang of het profiel van de rechthebbende populatie van een sociale uitkering of tegemoetkoming te analyseren. Een simpele en geharmoniseerde middelentoets maakt het voor de hulpvrager eenvoudiger de sociale voordelen waarop hij/zij recht heeft correct in te schatten en faciliteert een verdere automatisering van de toekenning van sociale rechten.

De resultaten zijn te lezen in het eindrapport van het BELMOD-project en in de meer gedetailleerde rapporten over de proactieve identificatie van verschillende sociale rechten. De resultaten werden tevens gepresenteerd op een slotconferentie, georganiseerd in juni 2022.

Aan het werk

Om personen met een handicap en hun partner aan te moedigen (meer) aan het werk te gaan, werden de prijs van de liefde en de prijs van de arbeid afgeschaft of verlaagd. BELMOD werd gebruikt om de budgettaire kost te schatten, waarbij ook de instroom van nieuwe uitkeringstrekkers in rekening werd genomen.

Op 1 januari 2024 werd de cumulregeling bij de inkomensvervangende tegemoetkoming voor personen met een handicap hervormd, waardoor gedurende twee jaar een hogere vrijstelling van het arbeidsinkomen geldt. Dit moet de financiële beloning van werken vergroten. In volgend rapport onderzochten we o.a. volgende vragen: welk effect heeft de hervorming op het gezinsinkomen op korte termijn? En wat op langere termijn? Wat als de persoon met een handicap nadien stopt met werken? Wat zijn de terugverdieneffecten? Om een antwoord te vinden op deze vragen werd gebruik gemaakt van het BELMOD-model en van typegezinnen.

Een andere toepassing van BELMOD bij de stap naar werk is Jobcalc. Jobcalc is een online rekeninstrument voor personen in arbeidsongeschiktheid of personen met een handicap. Met de tool kunnen ze berekenen wat de impact is van gaan werken op hun (gezins)inkomen. De achterliggende berekening gebeurt met behulp van het BELMOD-model.

Verhogen van de uitkeringen

In opdracht van het Rekenhof werd met BELMOD een raming gemaakt van de budgettaire kost van het verhogen van de bijstandsuitkeringen tot de Europese armoederisicogrens.

Als onderdeel van het Federaal Plan Armoedebestrijding werden onder meer verschillende bijstandsuitkeringen verhoogd bovenop de gebruikelijke stijgingen. Hebben deze recente verhogingen het armoederisico effectief verminderd? Enkel bij de rechthebbenden, of bij de hele Belgische bevolking? Hoe intens is de armoede nog voor personen onder de armoedegrens? Welke bijkomende maatregelen zouden de armoede nog verder kunnen verminderen? In volgend rapport werden het BELMOD-model en de administratieve dataset gebruikt om de impact van deze verhogingen en bijkomende hypothetische scenario’s in te schatten.

Statistieken

BELMOD wordt gebruikt bij de jaarlijkse berekening van de adequaatheid van de sociale minima. De resultaten hiervan vind je terug in de analyse van de evolutie van de sociale situatie en sociale bescherming in België, de cijfers in de kijker, het dashboard sociale bescherming en op armoedecijfers.be.

Nieuwsbrieven

Blijf je graag op de hoogte van onze activiteiten en gerelateerde onderwerpen? Schrijf je dan hier in.

Heb je een nieuwsbrief gemist? Hier vind je een overzicht van de BELMOD-nieuwsbrieven.