Berekening sociale bijdragen voor zelfstandigen

Sinds 1 januari 2015 is de berekeningswijze van de sociale bijdragen voor zelfstandigen grondig aangepast. Enkele uitzonderingen niet te na gesproken bestaat de grootste wijziging erin dat de bijdragen van een bepaald bijdragejaar berekend worden op basis van de beroepsinkomsten als zelfstandige van datzelfde jaar. Voorheen werden de sociale bijdragen berekend op basis van de inkomsten van het derde jaar voorafgaand aan het jaar waarvoor ze verschuldigd waren.

De wijziging heeft tot gevolg dat de berekening van de sociale bijdragen voortaan in twee fasen gebeurt:

  1. In het bijdragejaar zelf wordt een voorlopige bijdrage geïnd op basis van de beroepsinkomsten als zelfstandige van drie jaar voordien.
  2. Eens de fiscus de beroepsinkomsten van het bijdragejaar zelf vastgesteld heeft, maakt het socialeverzekeringsfonds een eindafrekening van de sociale bijdragen op basis van de beroepsinkomsten uit dat bijdragejaar.

In de praktijk

Als zelfstandige betaalt u nog steeds ieder kwartaal bijdragen waaraan socialezekerheidsrechten verbonden zijn. De hervorming wijzigt de barema’s niet. U ontvangt een ‘(informatief) vervaldagbericht per kwartaal’ over uw bijdrageverplichtingen. In dit bericht deelt het socialeverzekeringsfonds het bedrag van de verschuldigde voorlopige kwartaalbijdrage mee. Ze is gebaseerd op uw geïndexeerde beroepsinkomsten als zelfstandige van drie jaar geleden.

Uw inkomsten schatten 

Het kan natuurlijk zijn dat het bedrag van uw beroepsinkomsten van drie jaar geleden niet overeenstemt met uw huidige beroepsinkomsten. Daarom moet u op basis van het vervaldagbericht een inschatting maken van uw huidige inkomsten als zelfstandige. Die vergelijkt u met uw inkomsten van drie jaar voordien. 

Afhankelijk van het resultaat van deze afweging zijn er drie mogelijkheden.: 

  • Uw inkomsten zijn ongeveer stabiel gebleven, of u kunt moeilijk inschatten hoe ze nog gaan evolueren.  U betaalt de bijdrage zoals vermeld op het vervaldagbericht.
  • U schat dat uw huidige inkomsten hoger zullen liggen dan die van drie jaar geleden. U betaalt meer bijdragen. Voorwaarde is dat u geen openstaande bijdrageschulden heeft.
  • U stelt vast dat uw huidige inkomsten lager liggen dan die van drie jaar geleden. Bovendien zullen ze heel waarschijnlijk beneden bepaalde wettelijk vastgestelde drempels vallen. U betaalt minder bijdragen. U moet uw socialeverzekeringsfonds er wel van overtuigen, op basis van objectieve elementen, dat uw inkomsten gedaald zijn, want het moet zijn akkoord geven. 

Opgelet: Als bij de definitieve bijdragenafrekening blijkt dat uw inkomsten toch hoger liggen dan de toegepaste drempel, wordt een verhoging toegepast op de bijdragen die u nog moet betalen.

Als u in orde bent met uw voorlopige sociale bijdragen voor een bepaald jaar, bent u gedekt voor socialezekerheidsrechten zoals gezondheidszorgen, invaliditeit enzovoort.

Voorbeeld

Een zelfstandige in hoofdberoep heeft gewoonlijk ongeveer 20.000 euro inkomsten. Zijn socialeverzekeringsfonds vraagt hem een kwartaalbijdrage te betalen van 1.100 euro, of 4.400 euro op jaarbasis. Deze bijdrage is berekend op basis van de laatste inkomsten waarvan het socialeverzekeringsfonds kennis heeft.

In de loop van het jaar stelt de zelfstandige vast dat zijn activiteit inkomsten zal opleveren die 50% hoger liggen. Hij kan ervoor kiezen om een extra betaling uit te voeren van 2.200 euro. Zo vermijdt hij dat hij dit bedrag zal moeten betalen op het moment van de eindafrekening. Fiscaal wordt dit bedrag van 2.200 euro rechtstreeks afgetrokken van zijn inkomsten van het jaar.

Als hij na een hospitalisatie, het verlies van een klant of een crisis in de sector in de loop van het jaar vaststelt dat zijn inkomsten duidelijk lager liggen (bijvoorbeeld lager dan 14.042,57 euro), kan hij tot een akkoord komen met zijn socialeverzekeringsfonds. Zijn kwartaalbijdragen kunnen dan teruggebracht worden tot de minimumbijdrage van 719,68 euro per kwartaal. Bij de eindafrekening gaat de fiscus definitief na of deze verminderde bijdragen voldoende waren.

Primostarter

Sinds 1 april 2018 kan de « starter » die een  zelfstandige activiteit in hoofdberoep aanvangt, onder bepaalde voorwaarden, tijdens zijn eerste vier kwartalen van activiteit voorlopige bijdragen betalen die lager zijn dan de normaal geldende bijdragen voor zelfstandigen in hoofdberoep.

Eindafrekening

Zodra het socialeverzekeringsfonds de definitieve jaarinkomsten kent, bezorgt het u een eindafrekening. Daarin wordt het definitieve bedrag van de bijdragen bepaald. Heeft u minder betaald, dan moet u bijbetalen. Heeft u al te veel bijdragen betaald, dan krijgt u een terugbetaling.

Er wordt geen enkele verhoging toegepast op de bijdragen die u nog moet betalen. Alleen voor wie onterecht een vermindering heeft verkregen, wordt een uitzondering gemaakt. U moet dan de bijdragen betalen die u nog verschuldigd bent, plus een verhoging omdat u onterecht vermindering had aangevraagd. Wie vraagt om minder bijdragen te betalen, wordt meteen geïnformeerd dat hij dit risico loopt wanneer de verwachte inkomstendaling er toch niet komt. 

Meer informatie

Voor vragen over de regelgeving: zelfindep@minsoc.fed.be