Onderzoeksagenda

Hoewel de FOD Sociale Zekerheid over een uitgebreide kennis “in huis” beschikt, blijft het vaak aangewezen om bijkomende expertise te verwerven van binnen- en buitenlandse academische deskundigen. Het uitbesteden en begeleiden van ondersteunend onderzoek door derden, is dan ook een belangrijke activiteit van de DG Beleidsondersteuning en -coördinatie.

Daarvoor wordt een thematisch meerjarenplan uitgewerkt dat de basis vormt voor een driejarenplan tot 2022. Die “onderzoeksagenda” biedt een kader voor het gefinancierde onderzoek op middellange termijn. Een betere planning laat immers toe de beschikbare middelen efficiënter te besteden en bevordert de opbouw van relevante expertise. Het is bovendien een noodzakelijke voorwaarde voor de coördinatie van de financiering.

Zo werd de voorbije jaren werd sterk geïnvesteerd in het ontsluiten van de administratieve gegevens voor beleidsvoorbereidend onderzoek. Dit was specifiek het geval voor de pensioengegevens. Verder werd de werking van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 ondersteund.

In het recente verleden werd oproepen gelanceerd  voor:

• de analyse van de sociale situatie en haar evolutie in het kader van de sociale doelstellingen en prioriteiten van het Nationaal Hervormingsprogramma en het Nationaal Sociaal Rapport;
• de meting en modellering van de controleresultaten van de Sociale Inspectie;
• de harmonisering van de voorwaarden voor het “Gewaarborgd Minimumpensioen (GMP)” in de 3  pensioenstelsels;
• de invoering van het begrip “wettelijk samenwonen” in de reglementering van de overlevingspensioenen en bij uitbreiding in de reglementering voor de 3 pensioenstelsels;
• het in kaart brengen van de reglementering rond de bijzondere statuten en het formuleren van voorstellen om deze reglementering te vereenvoudigen;
• het toegankelijk maken van administratieve databanken voor beleidsondersteunend onderzoek.

De resultaten van dergelijke onderzoeksprojecten worden gebruikt om relevante actoren op een adequate wijze te informeren. Om de resultaten van de onderzoeksprojecten te valoriseren voor de voogdijministers, de partners en de publieke opinie, organiseert het domein Beleidsondersteunend Onderzoek daarom regelmatig workshops, seminaries en studiedagen.

PowerPointpresentaties en tekstbijdragen van deze seminaries en studiedagen worden gedeeld op de website van de FOD. Bijdragen aan conferenties en de resultaten van (door de FOD gefinancierde) onderzoeksprojecten worden doorgaans ook als artikel gepubliceerd in het Belgisch Tijdschrift voor Sociale Zekerheid. Dat wordt door de FOD Sociale Zekerheid uitgegeven, maar door een onafhankelijke redactieraad beheerd. Uitzonderlijk worden onderzoeksrapporten ook in boekvorm gepubliceerd.

Hervorming van de financiering van de sociale zekerheid

Tijdens de voorbije legislatuur gaf de FOD Sociale Zekerheid, in overleg met de Beleidscel Sociale Zaken en de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, de opdracht voor een reeks van studies ter voorbereiding van een potentiële hervorming van de financiering van de sociale zekerheid.

Het opzet was om onze kennis van de huidige financiering aan te vullen, alvorens een ruimere reflectie aan te vatten over een duurzame wijze om de financiering van de sociale zekerheid  te organiseren. Aan zowel het federaal Planbureau als aan de OESO werd gevraagd om deze oefening te ondersteunen.

De resultaten van een aantal van de geplande studies zijn reeds bekend:

Juridische studie inzake de categorisering toegepast bij de selectieve reductie van de werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid – Belgische en Europese context

Een onderzoek naar de historiek en juridische coherentie van de diverse maatregelen die sinds het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw werden geïntroduceerd ter vermindering van de werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid.

Daarbij werd de juridische basis en de argumentatie van de diverse reductiemaatregelen in kaart gebracht. Verder werd de juridische coherentie en de houdbaarheid van de  gehanteerde categorisering geëvalueerd. Vervolgens werd de compatibiliteit van de huidige beschrijving van  en argumentatie voor deze maatregelen geëvalueerd. Dit zowel aan de hand van de criteria die door het Grondwettelijk Hof in haar rechtspraak worden gehanteerd, als degene welke  door de Europese Commissie worden gehanteerd inzake de vrijwaring van de eerlijke concurrentie (staatssteunregels). Tenslotte werden mogelijke aanpassingen aan de regelgeving in kaart gebracht die tegemoet zouden komen aan de criteria die door de Europese Commissie worden gehanteerd.

Identificatie en kwantitatieve evaluatie van de huidige vergoedingssystemen, met bijzondere aandacht voor recente vernieuwingen

In deze studie werd een actuele inventaris van  de klassieke en de meer innovatieve alternatieve componenten van het huidig verloningspakket opgesteld. Voor elk voordeel werd gekeken naar de toepasselijke regelgeving voor de fiscale en parafiscale situatie en de gevolgen voor de opbouw van socialezekerheidsrechten.

In het kwantitatieve luik van de studie werd in een eerste fase een inzicht verworven in het belang en de verspreiding van de  alternatieve verloningspraktijken, zowel tussen de diverse categorieën van werknemers, als binnen de sectoren van de Belgische economie. In een tweede fase werd een schatting gemaakt van de financiële omvang van de voordelen.

Een multidisciplinaire expertencommissie voor een duurzame financiering van de sociale zekerheid

In het verlengde van dit onderzoek wil de FOD een multidisciplinair onderzoek  lanceren over een nieuwe billijke en houdbare structuur voor de financiering van de sociale zekerheid.

De centrale vraagstelling daarbij is: hoe de financiering van de sociale zekerheid naar de toekomst toe hervormen op basis van de huidige kennis van zaken, zowel wat betreft de concrete toepassing van het bestaande systeem, als wat betreft de evolutie van de financieringsbehoeften.

Aandachtspunten daarbij zijn:

• een correct onderscheid en verdeling tussen de diverse categorieën werknemers, werkgevers en andere stakeholders inzake hun financieringsbijdrage aan de sociale zekerheid;
• het verbeteren van de coherentie, transparantie en efficiëntie van de sociale en fiscale voorschriften om de toepassing en de controle ervan te vereenvoudigen;
• de ontwikkeling van een systeem dat juridisch coherent is en de toets van zowel het Grondwettelijk Hof en de Europese Commissie kan doorstaan;
• het verbreden van de financieringsbasis van de sociale zekerheid met het oog op een billijke en op lange termijn houdbare financiering.

Daarom stelt de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid de regering voor om een multidisciplinaire werkgroep op te richten om het probleem diepgaand te analyseren en gepaste aanbevelingen voor het beleid te formuleren. Naast academische experten dienen ook experten van de FOD Sociale Zekerheid, Rijksdienst voor Financiën, het Federaal Planbureau, en de FOD Economie bij deze multidisciplinaire bij deze reflectie worden betrokken.

Studie SD Worx (Alternatieve verloningsvormen)